ตามรอยศาสตร์การนวดแผนไทยที่วัดโพธิ์

การนวดแผนไทย เป็นศาสตร์ในการบำบัดและรักษาโรค รูปหนึ่งของการแพทย์แผนไทย โดยจะเน้นที่การกด การคลึง การบีบ การดัด การดึง และการอบ ประคบ ไปตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย หนึ่งในต้นตำรับของการนวดที่ได้รับการพูดถึงเสมอคือ การนวดแผนไทยที่วัดพระเชตุพลวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์) ที่ถือเป็นแหล่งความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยและศิลปะแห่งการนวดที่สืบทอดกันมานับร้อยปี

ย้อนรอยประวัติศาสตร์ การนวดแผนไทยวัดโพธิ์

สันนิษฐานว่า ศาสตร์การนวดแผนไทยมีจุดเริ่มต้นมาจากหมอชีวกโกมารภัจจ์ (หมอประจำตัวของพระพุทธเจ้า) ผู้นำศาสตร์การนวดมาใช้ในการรักษาความเจ็บป่วย เมื่อพุทธศาสนาเข้ามาเผยแพร่ในประเทศไทย คนไทยจึงได้รับอิทธิพลการนวดรักษามาด้วย โดยมีหลักฐานปรากฏอยู่ในหลักศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช แห่งกรุงสุโขทัย (พ.ศ. 1822-1841) หรือราว 700 ปีก่อน

ในสมัยรัชกาลที่ 1 (พ.ศ. 2325-2352) เริ่มมีการรวบรวมตำรานวดแผนไทย จนในสมัยรัชกาลที่ 3 (พ.ศ. 2367-2394) ได้โปรดฯ ให้มีการจารึกตำรานวดแผนไทยนี้ลงบนแผ่นศิลารอบวัดโพธิ์ เพื่อเป็นแหล่งความรู้แก่ประชาชน นอกจากนี้ภายในวัดยังมีรูปปั้นฤๅษีดัดตน ที่เป็นท่าตรงตามหลักโยคะ สำหรับแก้ปวดเมื่อยตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายด้วย

เอกลักษณ์ที่แตกต่างของ ‘นวดวัดโพธิ์’ มรดกล้ำค่าทางวัฒนธรรมไทย

ชื่อเสียงของการนวดแผนไทยที่วัดโพธิ์เป็นที่รู้จักแพร่หลาย ที่นี่มีทั้งโรงเรียนแพทย์แผนโบราณ และศาลานวดแผนโบราณวัดโพธิ์ (Massage Pavilion at Wat Pho) โดยเอกลักษณ์ที่ทำให้การนวดแผนไทยวัดโพธิ์แตกต่างจากการนวดแผนไทยอื่น ๆ คือ

• เน้นการกดจุดตามเส้น: การนวดแผนไทยวัดโพธิ์จะเน้นการกดจุดตามเส้นพลังงานที่ไหลเวียนทั่วร่างกาย เชื่อมโยงกับอวัยวะต่าง ๆ ด้วยท่านวดที่มีเอกลักษณ์ ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนและการเคลื่อนไหวของธาตุทั้ง 4 ตามหลักแพทย์แผนไทย ได้แก่ ดิน น้ำ ลม และไฟ เพื่อปรับสมดุลร่างกายแบบองค์รวม
• ผสานศาสตร์การแพทย์แผนโบราณ: นวดแผนไทยวัดโพธิ์ผสานความรู้ทางการแพทย์แผนไทย เพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย เช่น นวดแก้อาการท้องผูก กระตุ้นการย่อยอาหาร แก้อาการนอนไม่หลับ และผ่อนคลายความเครียด มีการใช้ลูกประคบสมุนไพร การใช้น้ำมันไพล รวมถึงประยุกต์กับการนวดแบบสปอร์ต เพื่อช่วยฟื้นฟูร่างกายหลังการฝึกซ้อมและการแข่งขัน ลดอาการบาดเจ็บ และฟื้นฟูสมรรถภาพทางกายได้อย่างดี
• ปลุกเร้าประสาทสัมผัส: กลิ่นหอมของสมุนไพรพื้นบ้านจากลูกประคบ น้ำหนักมือและท่านวดที่ปรับเปลี่ยนให้เหมาะกับแต่ละบุคคล ช่วยทำให้รู้สึกผ่อนคลายและบรรเทาอาการเจ็บป่วยในเวลาเดียวกัน

เรียนรู้ศาสตร์การนวดแผนไทยวัดโพธิ์

วัดโพธิ์มีหลักสูตรที่สอนการนวดแผนไทยสำหรับผู้ที่สนใจ และนักท่องเที่ยวต่างชาติ (www.watphomassage.com) โดยสามารถเรียน นวดแผนโบราณ (General Thai Massage) ซึ่งเป็นคอร์สพื้นฐาน ใช้เวลาเรียนขั้นต่ำ 10 วัน (60 ชั่วโมง) หากผ่านหลักสูตรเบื้องต้นแล้ว จึงจะสามารถเรียนการนวดประเภทอื่น ๆ เพิ่มเติมได้ เช่น นวดฝ่าเท้า นวดประคบและอบสมุนไพร นวดทารกและเด็ก นวดน้ำมันหอมระเหย ฯลฯ แต่หากเพียงแค่ต้องการผ่อนคลาย หรือบำบัดรักษาโรค ที่นี่ก็มีบริการนวดแผนไทยประเภทต่าง ๆ ไว้ให้บริการเช่นกัน

การเดินทาง: นั่งรถไฟฟ้า MRT ลงสถานีสนามไชย ทางออก 1 (มิวเซียมสยาม) จากนั้นเดินไปวัดโพธิ์ระยะทาง 850 เมตร

อยากไปตามรอยศาสตร์การนวดที่วัดโพธิ์ บินไปกรุงเทพฯ กับการบินไทยได้เลย